Jaarbericht 2024
Ons jaar 2024
in vogelvlucht
“Samenwerking is de sleutel tot succes in de havens. Dit geldt zowel voor de samenwerking binnen de havencommunity als binnen Portbase. Onze inzet om de efficiëntie en innovatie van de havens te bevorderen, vormt de basis van al onze projecten en programma’s. Dit Jaarbericht biedt een overzicht van de ontwikkelingen en prestaties van 2024 en blikt vooruit op de toekomst.”
Peter de Graaf (CIO) & Iwan van der Wolf (CEO)
Over ons
Delen:
Over Portbase
Portbase is de uitvoeringsorganisatie van de havenbedrijven van Rotterdam en Amsterdam. Onze missie is het digitaal verbinden van de havengemeenschap, waardoor goederen- en datastromen via alle Nederlandse havens zo efficiënt, duurzaam en veilig mogelijk verlopen. Dit realiseren we samen met terminals, rederijen, logistieke dienstverleners, overheden en andere stakeholders, vanuit een neutrale positie. Ons Port Community Systeem (PCS) vormt de digitale basis hiervoor.
Organisatie
In 2024 had Portbase gemiddeld 148 FTE in dienst, verdeeld over business, IT en staf. Diversiteit en inclusie staan hoog in het vaandel, met speciale aandacht voor anderstalige collega’s en een inclusieve werkomgeving. Daarnaast zetten we ons in voor duurzaamheid, zowel binnen onze organisatie als binnen de havenlogistiek.
Financiële resultaten
Portbase realiseerde in 2024 een omzet van €26,9 miljoen, een stijging van €2,6 miljoen ten opzichte van 2023. De groei in omzet is toe te schrijven aan indexatie van tarieven, aan economische groei en daarmee het gebruik van community solutions (+€1,2 miljoen) en aan verkregen subsidies en projecten (+€1,1 miljoen). Portbase kent een verhouding van 46% voor wat betreft inkomsten uit cost-based gebruik van de services van klanten, 33% voor wat betreft financiering door aandeelhouders en 20% voor wat betreft subsidies en tijdelijke projecten. Het resultaat voor belastingen bedroeg -€66.000 (2023: -€172.000), met een eigen vermogen van €3,3 miljoen aan het einde van het jaar om weerbaar te kunnen zijn bij onvoorziene kosten of omstandigheden. De financiële positie blijft solide, met een positieve solvabiliteit en voldoende liquiditeit.
148
FTE gemiddeld
26,9 mln.
Omzet
Groei van de havencommunity
Onze community blijft groeien: van 25.000 gebruikers in 2023 naar ruim 28.000 gebruikers, en van 5.600 organisaties in 2023 naar 6.100 organisaties in 2024. De groei komt voornamelijk door de aansluiting van organisaties op de Vertrouwensketen. Ook de toegevoegde waarde van onze diensten is aanzienlijk gestegen: van €420 miljoen in 2023 naar €550 miljoen in 2024.
6.100
Organisaties
Beschikbaarheid en betrouwbaarheid
Beschikbaarheid PCS
In 2024 was de beschikbaarheid van het PCS 99,8%, binnen de gestelde service levels. Portbase investeerde verder in een Security Operations Center en verbeterde detectie- en herstelmechanismen om de cyberweerbaarheid te versterken.
Betrouwbaarheid
De voorspelbaarheid en leverbetrouwbaarheid van onze diensten steeg naar 92% (2023: 91%).
99,8%
Beschikbaarheid PCS
Duurzaamheid
Portbase wil zelf een positieve bijdrage leveren aan duurzaamheid. Daarnaast wil Portbase de havenlogistiek faciliteren in het behalen van de door hen gestelde duurzaamheidsdoelen. Binnen onze eigen Portbase-organisatie lag in 2024 de focus op bewustwording en in beeld brengen van de Portbase footprint die in 2025 extern wordt getoetst. Daarnaast:
- Emissiereductie: De potentiële emissiereductie door onze services steeg van 208.000 ton CO2 in 2023 naar 231.000 ton CO2 in 2024.
- Walstroom: Samen met Havenbedrijf Rotterdam bereiden we de digitale ontsluiting van walstroom voor.
231k ton CO2
Potentiële emissiereductie
Klanttevredenheidsonderzoek
In ons klanttevredenheidsonderzoek onder gebruikers dat we om het jaar houden, scoorde Portbase een 7,6 (2022: 7,7). Door de sterke stijging van het aantal nieuwe klanten stond het aansluitproces onder druk. Gebruikers hechten vooral waarde aan verbeteringen in de doelmatigheid van het PCS, klantondersteuning en gebruiksgemak van de services.
Portbase heeft diverse activiteiten lopen en is nieuwe acties gestart om te verbeteren op deze vlakken.
7,6
Algemene tevredenheid
Governance en samenwerking
Portbase opereert dankzij het mandaat en vertrouwen van de havencommunity. We stemmen onze koers af in overleg met:
- Aandeelhouders (Amsterdam en Rotterdam) en de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AvA)
- Strategische Adviesraad (SAR), Raad van Commissarissen (RvC) en Klantpanels. Zo houdt de RvC toezicht op de directie en de algemene gang van zaken bij Portbase. De SAR bestaat uit vertegenwoordigers van de verschillende klantgroepen. Over hun eigen domeinen heen kijken zij naar wat goed is voor de havens en de community. In de Klantpanels bespreekt een brede afvaardiging van Portbase-klanten en hun brancheorganisaties per domein de prioriteiten voor de Portbase-dienstverlening.
- Overheden zoals Douane en havenbedrijven.
Daarnaast werken we intensief samen met publieke en private partners binnen en buiten Nederland.
Korte impressies
Havenbrede Ruimte voor Tijdelijke Opslag (RTO)
De afgelopen twee jaar hebben Hutchison Ports ECT Rotterdam, RWG, APM Maasvlakte 2 en RST samengewerkt bij de realisatie van de havenbrede Ruimte voor Tijdelijke Opslag (RTO). Resultaat van deze samenwerking is het harmoniseren van processen binnen de RTO over terminals heen. Dit moet uiteindelijk zorgen voor meer uniformiteit, minder lasten en beter toezicht.
De Douane heeft de voorstellen uit deze groep getoetst en aangescherpt. Resultaat is een breed fundament waarop de havenbrede RTO is ontwikkeld. Hutchinson Port is medio 2024 met zowel de Euromax- als de Delta terminal aangesloten. Meerdere terminals hebben de ambitie uitgesproken in 2025 ook gebruik te gaan maken van de havenbrede RTO.
Data Delen
Portbase heeft belangrijke stappen gezet in Data Management, Data Governance en Techniek om richting de toekomst nog beter en gecontroleerder data te kunnen delen conform marktstandaarden. Naast datadelen is het ook mogelijk gemaakt om aanvullende of premium data vanuit terminals toe te voegen aan de services van Portbase. Deze data ontsluiten de terminals onder eigen voorwaarden. Dit verhoogt de toegevoegde waarde van de dienstverlening voor de logistieke processen.
North Sea Port (NSP)
Portbase en North Sea Port (NSP) hebben een samenwerkingsovereenkomst gesloten en afspraken gemaakt over aansluiting op alle Havenmeesterservices. Met het sluiten van een samenwerkingsovereenkomst en het afronden van een succesvolle pilot tussen Portbase en North Sea Port, zijn alle Nederlandse havens nu aangesloten op het Port Community Systeem.
Melding Container Achterland (MCA)
Ook in 2024 groeide het netwerk van aangesloten terminals en depots op de verschillende modaliteiten Barge, Rail en Road. Daarnaast is de eerste inland terminal, buiten Rotterdam, aangesloten op Melding Container Achterland (MCA). Rail Connected, het samenwerkingsprogramma tussen Havenbedrijf Rotterdam, Portbase en marktpartijen, heeft grote invloed gehad op de ontwikkelingen in MCA Rail. Zo zijn de functionaliteiten ‘Treinsamenstelling delen’ en ‘Meerijdende operator’ op rotatie geïntroduceerd.
Overheidswijzigingen
Automated Export System
Portbase werkt samen met haar community aan een zachte landing van het Automated Export System (AES) dat door de Nederlandse Douane in 2023 is ingevoerd. AES is een nieuwe werkwijze voor het registreren van goederen die de Europese Unie verlaten en is een gevolg van de introductie van het Douanewetboek van de Unie in 2016.Portbase heeft vroegtijdig geanticipeerd op de nieuwe douane-eisen. Alle relevante Port Solutions services zijn aangepast.
Import Control System 2
De Europese Unie is per 3 juni 2024 gestart met een transitieperiode voor de invoering van het Import Control System 2 (ICS2) voor de maritieme sector. Deze liep tot 4 december 2024. Ter voorbereiding op de transitieperiode heeft Portbase, in nauwe samenwerking met werkgroepen en de Douane, de services Voormelding Lading Import (ENS) en Melding Lading Import (ATO) voor de community aangepast. Portbase is het eerste Nederlandse bedrijf dat succesvol een systeemkoppeling heeft gerealiseerd met de Shared Trader Interface Brussel. Implementatie van de nieuwe ENS, ook geschikt voor internationaal gebruik, is vergevorderd maar was nog niet voor alle rederijen, agenten en cargadoors haalbaar in 2024. Zij hebben tot 1 april 2025 ruimte gekregen om aan te sluiten. Ook de uiterste datum voor het aansluiten op de nieuwe Aangifte tot Tijdelijke Opslag (ATO) is om die reden door de Douane verplaatst, naar 1 oktober 2025.
European Maritime Single Window
Er is een Letter of Intent overeengekomen met de havenbedrijven en het Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat waardoor Portbase duidelijk in beeld is gekomen als de organisatie die invulling mag gaan geven aan de verordening European Maritime Single Window environment (EMSWe). Via deze verordening wil de Europese Unie de administratieve lasten voor schepen die EU-havens aandoen verlichten. Door het stroomlijnen van rapportageverplichtingen via een gestandaardiseerd digitaal platform moet EMSWe een efficiëntere informatie-uitwisseling tussen schepen en havenautoriteiten faciliteren.
Douane Vervoer Applicatie (DVA)
Op 31 oktober 2024 ging de Douane Vervoer Applicatie (DVA) in ter vervanging van het voormalige NCTS. De overgang naar DVA betekent een nieuwe applicatie die voldoet aan de Europese wetgeving volgens het Douane Wetboek van de Unie. Dit zorgt voor veranderingen voor bedrijven die gebruikmaken van het proces douanevervoer. Portbase heeft de service Transitaangifte en de module voor terminals om op te treden als Toegelaten Geadresseerdegeschikt gemaakt voor DVA zodat we compliant zijn met de douanewetgeving. De invoering is redelijk soepel verlopen. Dit hebben we in samenwerking met douane en bedrijfsleven gerealiseerd.
Programma’s
Vertrouwensketen
In de Nederlandse havens wordt de impact van ondermijning, criminaliteit en diefstal steeds meer gevoeld. De havengemeenschap onderkent dat er samengewerkt moet worden om te komen tot een ketenbrede oplossing voor het geschetste probleem naast maatregelen die partijen zelf nemen. Hiertoe is het samenwerkingsverband Vertrouwensketen opgericht, bestaande uit onder meer gemeente Rotterdam, Uitvoeringsagenda Haven, havenautoriteiten, Douane, Politie, belangenorganisaties en het (haven)bedrijfsleven. Dit samenwerkingsverband heeft tot doel ‘te werken aan een gezamenlijk en ketenbrede aanpak ten einde de weerbaarheid van de (digitale) havenlogistieke processen te vergroten.’
Eén van de belangrijkste maatregelen is het veiliger en betrouwbaarder vrijstellen en ophalen van containers in de Nederlandse havens. In een gesloten logistieke keten met enkel bekende, geautoriseerde partijen geven bedrijven elkaar digitaal het recht door voor het bij de terminal ophalen van een container. Alleen een via de Vertrouwensketen geautoriseerde vervoerder kan zijn komst bij de terminal voormelden en daar vervolgens terecht. Het gebruik van gevoelige pincodes stopt.
De havengemeenschap heeft Portbase gevraagd een autorisatielaag aan te brengen in de services van het Port Community System (PCS), om zo de uitvoering van de Vertrouwensketen te faciliteren. Naast het op deze manier vergroten van ieders weerbaarheid ontstaan door de Vertrouwensketen ook operationele voordelen. Geautoriseerde partijen profiteren van slim hergebruik van data en krijgen door de gehele logistieke keten heen optimaal zicht op de status en planning van importcontainers.
Door elf grote containerrederijen/-cargadoors is in 2024 samen met hun klanten (verladers en expediteurs) en de vervoerders veel werk verzet voor het op de nieuwe manier vrijstellen en ophalen van importcontainers. De uitrol vindt gefaseerd en gecontroleerd plaats. Voor de volgende vaargebieden verstrekken de deelnemende rederijen uitsluitend de vrijstelling via de Vertrouwensketen: Latijns-Amerika (per 1 april); Noord-Amerika (per 1 juli); Afrika, Midden-Oosten, India en Pakistan (per 1 oktober). De laatste vaargebieden – Verre-Oosten, Oceanië en Europa – worden in de eerste helft van 2025 aangesloten.
Daarnaast hebben de vier grote terminaloperators aangekondigd dat zij aan de poort gaan controleren of de vervoerder die een container komt ophalen overeenkomt met de vervoerder die is aangekondigd in de digitale voormelding van Portbase. Deze automatische check gebeurt door het vergelijken van het EAN-nummer in de voormelding met die op de CargoCard van de bezoekende chauffeur. Dit waarborgt dat de chauffeur daadwerkelijk hoort bij het transportbedrijf dat in de voormelding is genoemd. De CargoCard en de daar bijbehorende EAN-nummers worden uitgegeven door Secure Logistics.
Met het introduceren van de Vertrouwensketen voor deepsea containerladingen is een belangrijke stap gezet om de Rotterdamse haven veiliger te maken. Daarnaast lopen er verkennende gesprekken deze systematiek uit te rollen naar andere havens in Nederland en andere segmenten zoals de shortsea. Verder kijkt het samenwerkingsverband of andere haven- en douaneprocessen veiliger en betrouwbaarder kunnen worden gemaakt. De eerste stappen hiervoor zijn in 2024 gezet.
Digitale Infrastructuur Logistiek (DIL)
In het programma Digitale Infrastructuur Logistiek (DIL) werken partners als I&W, Douane, Havenbedrijven, Cargonaut en TNO samen aan federatief datadelen. Binnen dit programma zijn goede resultaten behaald in de living labs, zoals de uitrol van CTS/RTO in samenspraak met Terminals en Douane, de Vertrouwensketen waarbij geautoriseerd datadelen centraal staat en de realisatie van zogeheten event API’s. Ook komend jaar werken we samen met onze partners binnen het DIL-programma aan de ontwikkeling van de Basis Data Infrastructuur (BDI) aan de hand van praktische use cases.
Partners & samenwerking
In 2024 heeft Portbase wederom met veel partners samengewerkt om de havens slimmer te maken:
- Vanuit het publieke domein: havenmeesters, Douane, NVWA, I&W
- Vanuit het private domein: havenbedrijven, cargadoors, genten, rederijen, (inland) terminals, vervoerders, expediteurs en verladers.
De samenwerking was zowel gericht op de operatie als op veranderingen die eraan komen vanwege wetgeving, technologie, data of marktontwikkelingen en -omstandigheden. Een initiatief om eruit te lichten is Port Alert. Dat is een samenwerkingsinitiatief van het Havenbedrijf Rotterdam (HBR), Transport en Logistiek Nederland (TLN), Portbase en diverse marktpartijen. Dit project richt zich op het digitaliseren van het containervervoer en het tegengaan van wegcongestie. De applicatie maakt het voor chauffeurs en planners mogelijk om op basis van realtime data planningen te optimaliseren.
Internationaal gezien was er een goede afstemming met IPCSA. Daarnaast staan we in nauw contact met softwareleveranciers, innovators en marktinitiatieven zoals Nextlogic en PortXChange om verbinding te leggen en samen het verschil te maken in havenlogistiek.
Toenemende vraag rol van Community Manager
Tijdens het VRC-diner eind 2024 ontving Portbase met de VRC-Penning. De branchevereniging waardeert het vooral dat Portbase in het afgelopen jaar de extra digitale uitdagingen heeft opgepakt, zoals ICS2, de Vertrouwensketen en AES, boven op de bestaande wensenlijst. De VRC heeft daarbij de regierol van Portbase met dienend leiderschap gezien, waarbij de organisatie rekening houdt met de wensen van individuele stakeholders, zoals in dit geval de cargadoorsector.
De motivatie bij deze onderscheiding maakt duidelijk dat Portbase vanuit haar neutrale positie steeds vaker het verzoekt krijgt om een coördinerende en regisserende rol te pakken bij complexe en integrale vraagstukken (bijvoorbeeld Brexit, Vertrouwensketen, CTS, ICS2, Datafuel). Voorgaande heeft gevolgen voor de positionering, de prioriteitstelling en de inrichting van de Portbase-organisatie. Dit is een ontwikkeling welke in 2025 nader aandacht verdiend.
Innovatie
De rol die Portbase vervult, samen met de community, is niet onopgemerkt gebleven. Onlangs is de Nederlandse Innovatie Prijs 2024 uitgereikt tijdens de zevende editie van het BID Nationaal Innovatiegala. Portbase was één van de genomineerden en behoort daarmee tot de top 10 van meest innovatieve bedrijven van Nederland. De Nederlandse Innovatie Prijs, een initiatief van het Amsterdam Centre for Business Innovation (UvA), eert Nederlandse bedrijven die uitblinken in duurzame innovatie en maatschappelijke impact.
Met het oog op de toekomst
Portbase bevindt zich in een bijzondere periode van haar bestaan en zit middenin de transitie van de maatschappij en van de havenlogistieke sector naar duurzaam en integraal, met een sterke focus op security en resilience.
Portbase is de afgelopen jaren gegroeid en heeft een strategische positie gekregen. De waarde die het PCS biedt neemt zienderogen toe. Voor veel van de uitdagingen uit de maatschappij en de community lijkt het centrale PCS van Portbase de oplossing omdat geen van de ketenpartijen de vraagstukken waar zij voor gesteld staan alleen kunnen oplossen.
En dat betekent een sterke toename in de vragen die op Portbase afkomen. Daarbij spelen haalbaarheid, capaciteit en financiën een belangrijke rol.
Voor het aankomende jaar is daarom – in samenspraak met de community, klantpanels, strategische adviesraad en RvC – een strategisch plan ontwikkeld (2025-2027) waarbinnen het accent resilience een belangrijke rol speelt. Samen met de havencommunity blijft Portbase werken aan complexe vraagstukken en zaken als compliancy, geautoriseerd datadelen en security. En dat verhoogt de weerbaarheid van de logistieke processen.
